آموزش رایگان خوانندگی جلسه یازدهم
بخش سوم، آرایه های خوانندگی.
در تئوری موسیقی به نت های آرایشی به عنوان حروف زینت و به منظور زیبایی و زینت بخشی خط ملودی اشاره رفته است. باید گفت در خوانندگی نیز زیاد از آن ها استفاده میشود تا آواز خوشایند و دلنشین تر گردد. اگر چه که شکل و نحوه ی کاربرد آن ها در خوانندگی با سبک های گوناگون قدری فرق میکند. مثلاً در سبک کلاسیک خواننده مُقیدتر است، یعنی دقیقاً آنچه را که آهنگساز روی کاغذ برایش نوشته میباید بخواند اما در سبک های دیگر او خود در استفاده از آن ها نقش دارد. به عبارتی جهت خلق زیبایی از آزادی عمل بیشتری در دخالت دادن سلیقه اش برخوردار است و ما سعی میکنیم مواردی چند از آرایه ها را تدریس نماییم.
الف: طنین صوتی یا ویبراسیون در خوانندگی.
همانگونه که در نوازندگی با انواع سازها برای جذابیت یا خلق زیبایی در اجرای موسیقی شاهد حرکت خاص بخشیدن به یک صدا یعنی ویبراسیون هستیم در خوانندگی هم گاه یک صدا از نظر فرکانسی به طور ساده و صاف و گاه مکرر و پر تحرک ادا میشود. اگر خواسته باشیم دقیق و عمیق تر موضوع ویبراسیون را بررسی کنیم و از علت آن آگاهی یابیم باید بگوییم که اصولاً وقتی صدا از منبعی تولید و در هوا منتشر میشود در حالت اولیه فقط شکل موجی خود را دارد لذا جریان آن را صدای ساده یا یکنواخت مینامیم که در واقع یک درجه از سکوت یا بی صدایی و عدم جریان صوتی فاصله گرفته است. حال چنانچه از آن عدم و این هستی یکنواخت اندکی فاصله بگیریم و به نشانه ی زنده بودن بر تحرک آن بیافزاییم بدیهیست که برای ما خوشایندتر شود چون ناخداگاه زنده بودن را ترجیح میدهیم. این است علت پیدایش ویبراسیون و کاربردش در هنر موسیقی. و اما چگونگی ایجاد یا عمل ویبراسیون و به تعبیری لرزش صوتی که به دو حالت صورت میپذیرد. یکی وقتیست که همان صدای ساده در قالب اجزاء ریتمیه بسیار کوتاه تکرار میگردد و موجب لرزش آن میشود. پس بهتر است آن را ویبراسیون ریتمی بنامیم.
حالت دیگر زمانیست که از کم و زیاد شدن بسیار ناچیز ولی سریع همان صدای ساده نوعی تکرار بدست میآید که آن را ویبراسیون فرکانسی میگوییم. یعنی چنانچه صدای سل را ساده با حرکت طبیعیه موجی در نظر آوریم و محور و مرکز قرارش دهیم و در نوبت بعد اندکی به طرف صدای فا دیز متمایل کرده و دوباره به نقطه ی مرکزی برگشته و سپس اندکی به طرف صدای لا بمل ببریم و باز برگردیم به صدای محوری در واقع با چنین رفت و برگشتی صدای سل را به تکرار کشانده ایم. حال کافیست این حرکت را به سرعت و بدون حساب ریتمی انجام دهیم تا شاهد تحرک و نوعی لرزش در تولید صدا باشیم که از تکرار فرکانسی حاصل میگردد و خوشایند است.
در بعضی سازها مثل زهی ها ویبراسیون فرکانسی صورت میگیرد و در بعضی دیگر یا حتیخوانندگی معمولا ویبراسیون ریتمی به شکل لرزش صوتی اجرا میشود که توسط اندام های طنین ساز مانند گلو، دهان و استخوان های صورت شکل میگیرد. هر چند که در خوانندگی امکان هر دو ارتعاش وجود دارد. دو ناحیه ی سر و شکم را میتوان در ایجاد ویبراسیون مهم و حساس دانست. کافیست در هنگام خواندن دست خود را بین شکم و سینه قرار داده و نوسان دهید تا خیلی راحت طنین ارتعاشی یا لرزش صورت پذیرد. بهترین حالت ویبراسیون وقتیست که ناشی شود از هر دو ناحیه، با این حال ناحیه ی شکم برای خواندن ویبراسیون صداهای پهن یا پایین و ناحیه ی سر برای خواندن لرزش صداهای تیز، نقش مؤثر دارد.
تمرین یک:
سعی کنید در ترکیب دو ناحیه ی شکم و سر با لفظ هام روی یک نت ویبراسیون بدهید. شدت و سرعت ارتعاشات زیاد نباشد و به اندازه نیز نفس بگیرید.
……………………………………………
تمرین دو:
روی یک صدا با چند واکه عمل ویبراسیون را تمرین کنید.
……………………………………………
تمرین سه:
از ناحیه ی شکم برای صدای پایین و از سر برای صدای "دو"ی بالا بهره بگیرید. در ضمن بر راحتیه فک و بر فضای باز دهان و گلو مثل حالت خمیازه توجه داشته باشید.
……………………………………………
تمرین چهار:
در ترکیب دو ناحیه ی یاد شده جهت ایجاد ویبراسیون نمونه ی زیر را با چند واکه بخوانید.
……………………………………………
تمرین پنج:
گام دو ماژور را به طور بالا رونده به کمک صدای پیانو بخوانید. در این تمرین هر صدا را با سرعت متوسط ویبراسیون دهید و ارتعاش صداهای پهن از ناحیه ی شکم به تدریج که صدا تیزتر میشود به ناحیه ی سر برود. سعی کنید با پیانو شروع نمایید و از نظر فواصل صوتی هر چه بهتر خود را با صدای آن منطبق سازید. توجه داشتن به اسم نت ها و یا چگونگی وضعیت خواندن و نیز لرزش صدا موجب نشود که از ریتم بیوفتید.
……………………………………………
تمرین شش:
این آهنگ را با بهره گیری از ویبراسیون بخوانید.
……………………………………………
پایان جلسه یازدهم خوانندگی.
در صورت تمرین مداوم و تکرار جلسات و کمی صبوری، مطمئناً به صدای خیلی خوب و هدف خود خواهید رسید.
سربلند و هنرمند باشید.